Tërbimi është zbuluar rreth më shumë se 4000 vjet. Tërbimi është një virus që infekton sistemin nervor qendror në gjitarë. Sëmundja është fatale nëse nuk trajtohet, megjithatë, vaksinat efektive janë në dispozicion për të mbrojtur njerëzit dhe kafshët shtëpiake.
Çfarë e shkakton tërbimin?
Virusi nuk mund të rritet, nëse nuk është në brendësi të një qelizë të gjallë. Virusin e tërbimit mund depertoj në trupin tuaj dhe të sulmoj sistemin qendror nervor.
Si mund të barret tërbimi?
Rabiesi bartet përmes kontaktit me pështymë nëse një kafshë e infektuar kafshon një kafshë të painfektuar apo njeriun. Gjithashtu është e mundur, por mjaft raste të rralla, që njerëzit të mund të infektohen permes materialit te kontaminuar nga kafshët e egëra të infektuara, të tilla si pështyma në rastet kur futet direkt në sy, hundë, gojë, apo permes plageve.
Pse duhet të jemi të brengosur për tërbimin e kafshëve të egra?
Tërbimi është një shqetësim serioz për shëndetin publik, në qoftë se nuk trajtohet ajo është gjithmonë fatale. Mishngrënësit e egër sidomos dhelprat janë një rezervuar i tërbimit në Evropë.
Tërbimi në Kosovë?
Të paktën për 30 vitet e fundit në Kosovë nuk është regjistruar ndonjë rast i tërbimit në njerëz. Në tetor 2007, dy rastet e tërbimit të kafshëve të egra (Dhelpra) u raportuan. Deri më sot, mungojnë të dhëna të sigurta të bazuara në një plan të mbikqyrjes kombëtare në lidhje me tërbimin.
Si mund të thuhet nëse një kafshë është e tërbuar?
Testi për të përcaktuar nëse një kafshë është infektuar bëhet përmes testimit të trurit të kafshës . Disa nga shenjat e dukshme të kafshëve të dyshimta mund të përfshijnë simptomat e mëposhtme: sjellje agresive, duke sulmuar pa asnjë arsye, i përgjumur, duke ecur në një rreth, i hutuar, etj. Kafshëve të dyshimta asnjëhere nuk duhet ofruar!
Çfarë duhet të bëjmë në qoftë se jemi të kafshuar nga një kafshë?
Pastrohën plagët tërësisht me sapun dhe ujë si një masë paraprake e ndihmës së parë. Thërrisni mjekut tuaj ose departamentin lokal shëndetësor. Në qoftë se kjo është një kafshe shtëpiake, merrni emrin dhe adresën e pronarit të kafshës. Nëse është rasti me kafshë të egëra kontaktoni departamentin shëndetësor, kontrollin e kafshëve.
Rastet me kafshë të ngordhura?
Nëse gjindet kafsha e ngordhur perdorni dorashka para kontaktit me trupin e kafshës. Në qoftë se testimi është i nevojshëm, vendosni trupin e kafshës në një qese plastike dhe vendoseni në një zonë të ftohtë, larg nga njerëzit dhe kafshët e tjera. Pastroni dhe dezinfektoni zonën ku është gjetur kafsha. Thirrni departamentit tuaj lokal shëndetësor ose inspektorin rajonal veterinar për udhëzime të mëtejshme.
A është ORV karremi i rrezikshëm?
Vaksina në këto karreme nuk mund të shkaktojë rabies dhe ka treguar se ka qenë e sigurt në më shumë se 60 lloje të ndryshme të kafshëve, duke përfshirë edhe macet dhe qenët.
A mund të infektoheni në kontakt me vaksinën?
Jo, vaksina përmban virus të zbutur (të holluar) por nëse ju vini në kontakt me vaksinën, pastroni zonën e prekur tërësisht me sapun dhe ujë dhe vizitoni autoritetet lokale shëndetësore.
Çfarë ndodh nëse gjej karrem pranë shtëpisë sime?
Është e mirë për të lënë karremin ku e keni gjetur, përveq nëse është në oborrin tuaj, në pemë, apo zona të tjera ku nuk ka gjasa për tu arritur nga dhelpërat. Përdorni dorezat ose masa të tjera mbrojtëse (p.sh. qese plastike) dhe spostoni karremin në një zonë ku kafsha do të ketë më shumë gjasa për të gjetur (konsumuar) atë. Lani duart mirë me sapun dhe ujë pas çdo kontakti me karrem.
Pse duhet të veshim doreza gjate kontaktit (manipulimit) me karrem?
Karrem i pa hapur nuk do të iu dëmtojë aspak, por era e peshkut që mund të merrni është i pakëndshëm për njerëzit. Nëse karremi është dëmtuar dhe lëngu roze (vaksina) është i dukshëm, vendosni dorashka dhe karremin e vendosni me plehrat tuaja të rregullta për shkak se karremi nuk do të jetë më efektiv. Ashtu si me çdo mjet biologjik, lani duart mirë me sapun dhe ujë pas çdo kontakti me karrem.
Çfarë ndodh nëse nuk kam doreza?
Ju mund të përdorni një qese plastike, diçka për të ju mbrojtur nga kontakti i drejtpërdrejtë me karremin dhe mund ta hidhni pas përdorimit. Nëse ju duhet të merrni karremin pa pasur doreza, atëher lani duart mirë me sapun dhe ujë.
Çfarë ndodh nëse fëmija im gjen një karrem?
Era e karremit në përgjithësi parandalon fëmijët për të luajtur apo provuar ato. Nëse fëmija juaj do të ju sjellë një karrem të paprekur, ju mund të vendosni karremin në një zonë me bimësi të dendur; në qoftë se fëmija juaj ju sjell një karrem te hapur , lani lëkurën e ekspozuar dhe kontaktoni institucionin mjekësor për udhëzime të mëtejshme . Lani duart mirë me sapun dhe ujë pas çdo kontakti me një karrem.
Çfarë ndodh nëse qeni ose macja ime konsumon nje karrem?
Kjo vaksinë ka treguar se ka qenë e sigurt në mbi 60 lloje të ndryshme të kafshëve, duke përfshirë edhe qentë vendas dhe macet. Ushqimi i një numëri të madhë të karremeve mund të shkaktojë crregullim të përkohshëm në stomakut të kafshës suaj, por nuk përbënë ndonjë rrezik afatgjatë shëndetësor. Mos provo të nxjerresh karremin nga goja e qenit tuaj sepse mund të kafshoheni nga qeni. Nëse gjendja e kafshës rëndohet nga konsumimi i karremit, ju lutem kontaktoni veterinerin tuaj.
A mund ta përdor këtë karrem për të vaksinuar qenin ose macen time?
Jo, kjo vaksinë është aprovuar vetëm për përdorim në kafshë të egra. Kafshët tuaja shtëpiake duhet të vaksinohen nga veterineri .
Si vakcinohet një dhelpër duke konsumuar këtë karrem?
Vaksina gjendet në brendësi të një pakoje plastike e cila është e dyllosur nga brenda me ushqim të peshkut në anën e jashtme ose e mbuluar me mbeturinat e ushqimit te peshkut. Kur kafsha e kafshon përmes mbuleses së jashtme, pakoja e vaksinës është shpuar me qëllim të lejimit që kafshët të gëlltitin vaksinën. Sistemi i imunitetit të dhelprës pastaj është i ”mashtruar” duke menduar se kjo ka qenë e ekspozuar ndaj virusit rabies dhe e bën që antitrupat të luftojnë sëmundjen. Këto antitrupa janë ruajtur në sistemin imun të dhelprës dhe e lejon trupin e saj për t'iu përgjigjur shpejtë nëse mund të jetë ekspozuar ndaj kafshimit nga ndonje kafshë e tërbuar.
Sa kohë zgjatë efikasiteti i vaksines ?
Studimet tregojnë se kjo vaksine duhet të ketë efikasitet për një vit ose më shumë.
Si mund ta shpërndani karremin mbi qytetet dhe zonat periferike?
Shpërndarja e vaksinave (karrem) bëhet përmes aeroplanëve në zonat pyjore (malore) ndërsa në zonat urbane dhe periferike bëhet nga AUV dhe APK dhe shpërndarja bëhet kryesisht me dorë. Kjo është bërë me qëllim që shpërndarja të jetë sa më efektive.
Çfarë mund të bëj për të parandaluar tërbimin?
Shmangini të gjitha kontaktet me të gjitha kafshët e egra. Sigurohuni që kafshët tuaja shtëpiake janë të vaksinuara në pajtim me ligjet shtetërore dhe lokale. Raporto te autoritetet lokale çdo kafshë që sillet në mënyrë të dyshimtë.
Si të parandaloj rabiesin në kafshët shtëpiake?
Dergoni qenin apo macen tuaj te veterineri për vaksimin të rregullt.
Nëse vaksina arrin në sytë, gojë apo hundën tonë?
Është e domosdoshme të kërkoni ndihmë mjekësore menjëherë. Në këtë rast, është procedura sipas rregullave në fuqi sikur në rastin e ekspozim ndaj virusit të tërbimit./Fermaime/
Post a Comment